آکنه (Acne Vulgaris)
تعریف:
آکنه یکی از شایعترین اختلالات پوستی است که به دلیل انسداد فولیکولهای مو و غدد چربی با چربی اضافی و سلولهای مرده پوست ایجاد میشود. این بیماری عمدتاً در دوران نوجوانی آغاز میشود اما میتواند در بزرگسالان نیز ادامه یابد.
علل:
- تولید بیش از حد سبوم (چربی): غدد چربی پوست فعالیت بیش از حد دارند.
- انسداد فولیکول مو: تجمع سبوم و سلولهای مرده، منافذ پوست را مسدود میکند.
- عفونت باکتریایی: رشد باکتری Cutibacterium acnes منجر به التهاب میشود.
- عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، قاعدگی، بارداری، یا مصرف داروهای خاص.
- عوامل محیطی: مصرف مواد آرایشی سنگین، استرس، رژیم غذایی ناسالم، و عوامل ژنتیکی.
انواع آکنه:
- کومدونها:
o جوشهای سرسیاه: ناشی از باز بودن منافذ.
o جوشهای سرسفید: ناشی از بسته بودن منافذ.
- پاپولها: برجستگیهای قرمز و دردناک.
- پوسچولها: ضایعات چرکی.
- کیستها و ندولها: ضایعات عمقی و التهابی، که اغلب باعث جای زخم میشوند.
درمان آکنه:
- درمانهای موضعی:
o رتینوئیدها: مثل ترتینوئین یا آداپالن برای باز کردن منافذ.
o بنزوئیل پروکساید: کاهش التهاب و کنترل باکتری.
o آنتیبیوتیکها: مثل کلیندامایسین برای عفونت موضعی.
- درمانهای خوراکی:
o آنتیبیوتیکها: داکسیسایکلین یا مینوسایکلین.
o ایزوترتینوئین: برای موارد شدید.
o هورموندرمانی: داروهای ضدآندروژن برای زنان.
- مراقبتهای عمومی:
o شستشوی ملایم پوست.
o پرهیز از دستکاری جوشها.
o اجتناب از مواد آرایشی چرب.
________________________________________
اگزما (Atopic Dermatitis)
تعریف:
اگزما یک بیماری التهابی و مزمن پوست است که معمولاً در کودکی آغاز میشود و با خارش، قرمزی، و خشکی پوست مشخص میشود.
علائم:
- خارش شدید: بهویژه شبها.
- خشکی و پوستهپوسته شدن: در نواحی خمیده بدن (زانو، آرنج).
- ترشح یا پوستهریزی: در موارد عفونت ثانویه.
علل:
- ژنتیک: نقص در سد پوستی.
- تحریکات محیطی: آلرژنها، مواد شوینده، سرما، یا گرمای شدید.
- عوامل ایمونولوژیک: پاسخ بیشفعال سیستم ایمنی.
درمان:
- مرطوبکنندهها: استفاده منظم از کرمهای نرمکننده.
- داروهای موضعی:
o کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب.
o مهارکنندههای کلسینورین: مانند تاکرولیموس.
- درمانهای سیستمیک:
o سیکلوسپورین یا متوترکسات: در موارد شدید.
o داروهای بیولوژیک: مثل دوپیلوماب.
________________________________________
ریزش آندروژنتیک مو (Androgenetic Alopecia)
تعریف:
این نوع ریزش مو ارثی است و به دلیل حساسیت فولیکولها به هورمون دیهیدروتستوسترون (DHT) رخ میدهد.
علائم:
- در مردان: پسروی خط رویش مو و طاسی تاج سر.
- در زنان: کمپشتی منتشر در ناحیه وسط سر.
درمان:
- ماینوکسیدیل: محلول موضعی برای افزایش ضخامت مو.
- فیناستراید: قرص خوراکی برای کاهش DHT (فقط برای مردان).
- کاشت مو: در موارد شدید.
________________________________________
زونا (Herpes Zoster)
تعریف:
زونا به دلیل فعالشدن مجدد ویروس واریسلا-زوستر (عامل آبله مرغان) ایجاد میشود. این ویروس در اعصاب حسی باقیمانده و در شرایط خاص فعال میشود.
علائم:
- درد سوزشی یا خارش: در مسیر یک عصب.
- ظهور تاولها: معمولاً یکطرفه.
- تب و ضعف عمومی.
عوارض:
- نورالژی پس از زونا: درد طولانیمدت.
- عفونت ثانویه: ناشی از خراش ضایعات.
درمان:
- ضدویروسها: آسیکلوویر، والاسیکلوویر.
- مسکنها: برای کنترل درد.
- واکسن زوستر: پیشگیری در افراد مسن.
________________________________________
لکههای پررنگ صورت (ملاسما)
تعریف:
ملاسما به صورت لکههای قهوهای یا خاکستری روی صورت دیده میشود و در زنان بیشتر شایع است.
علل:
افزایش تولید ملانین به دلیل نور خورشید، هورمونها، یا ژنتیک.
درمان:
- کرمهای روشنکننده: مثل هیدروکینون، کوجیک اسید.
- لایهبردارها: ترتینوئین یا اسید گلیکولیک.
- لیزر یا میکرودرمابریژن: در موارد مقاوم.
________________________________________
آلوپسی آرهآتا (Alopecia Areata)
تعریف:
بیماری خودایمنی که سیستم ایمنی به فولیکولهای مو حمله میکند و باعث ریزش ناگهانی مو میشود.
علائم:
- ریزش مو: بهصورت دایرهای یا لکهای.
- در موارد شدید: ریزش کامل موی سر و بدن.
درمان:
- کورتیکواستروئیدها: تزریق یا موضعی.
- ماینوکسیدیل: تحریک رشد مو.
- مهارکنندههای JAK: مثل توفاسیتینیب.
________________________________________
آبله مرغان (Varicella)
تعریف:
بیماری ویروسی بسیار مسری که بیشتر در کودکان دیده میشود.
علائم:
- تب، ضعف.
- بثورات خارشدار.
درمان:
- آسیکلوویر در موارد شدید.
- آنتیهیستامینها برای خارش.
________________________________________
تب خال (Herpes Simplex)
تعریف:
ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) عامل زخمهای دردناک در اطراف دهان یا ناحیه تناسلی است.
درمان:
آسیکلوویر یا والاسیکلوویر برای کاهش شدت و دوره بیماری.
________________________________________
گال (Scabies)
تعریف:
گال ناشی از مایت Sarcoptes scabiei است که باعث خارش شدید میشود.
درمان:
- کرم پرمترین.
- آیورمکتین خوراکی.
________________________________________
زرد زخم (Impetigo)
تعریف:
عفونت باکتریایی سطحی پوست که بیشتر کودکان را درگیر میکند.
درمان:
- آنتیبیوتیک موضعی مثل موپیروسین.
- در موارد شدید: آنتیبیوتیک خوراکی.
________________________________________
کهیر (Urticaria)
تعریف:
واکنش آلرژیک با ضایعات برجسته و خارش شدید.
درمان:
- آنتیهیستامینها.
- در موارد شدید: استروئیدها.
________________________________________
شپش (Pediculosis)
تعریف:
آلودگی به شپش سر، بدن یا ناحیه تناسلی.
درمان:
- شامپوهای ضدشپش (مثل پرمترین).
- شانهکردن دقیق برای حذف نیتها.
این بیماریها از مهمترین مشکلات پوستی هستند و هر کدام نیاز به تشخیص و درمان تخصصی دارند.
________________________________________
پیسی ویتیلیگو
تعریف:
پیسی یک بیماری پوستی خودایمنی است که در آن سلولهای ملانوسیت (تولیدکننده رنگدانه) تخریب میشوند. این امر منجر به از دسترفتن رنگ پوست در نواحی مختلف میشود و به شکل لکههای سفید مشخص است.
علائم:
- لکههای سفید یا روشن: در پوست، به خصوص در صورت، دستها، پاها، و نواحی در معرض آفتاب.
- تقارن: اغلب لکهها به صورت متقارن هستند.
- تغییر رنگ در مو: موهای روی ضایعات ممکن است سفید شوند.
- درگیری مخاطی: گاهی در لبها یا دهان نیز دیده میشود.
علل:
- اختلال خودایمنی که در آن سیستم ایمنی به اشتباه ملانوسیتها را هدف قرار میدهد.
- عوامل ژنتیکی.
- استرس، عفونت، یا آسیب پوست میتوانند تحریککننده باشند.
درمان:
- دارویی:
o کورتیکواستروئیدها: موضعی یا خوراکی برای کاهش التهاب و پیشگیری از پیشرفت بیماری.
o مهارکنندههای کلسینورین: مثل تاکرولیموس برای ضایعات حساس مانند صورت.
- فتوتراپی:
o استفاده از اشعه UVB یا PUVA برای تحریک بازگشت رنگدانه.
- جراحی:
o پیوند ملانوسیتها از نواحی سالم به ضایعات.
- آرایشی:
o استفاده از کرمهای پوشاننده یا تتوهای پزشکی برای مخفی کردن ضایعات.
- درمانهای جدید:
o داروهای بیولوژیک و مهارکنندههای JAK برای موارد مقاوم.
________________________________________
خالها (Nevi)
تعریف:
خالها ضایعات خوشخیم پوستی هستند که از تجمع ملانوسیتها در پوست به وجود میآیند.
انواع خالها:
- خالهای مادرزادی: از بدو تولد وجود دارند.
- خالهای اکتسابی: طی زندگی به وجود میآیند.
- خال دیسپلاستیک: خالهای نامنظم که خطر بیشتری برای سرطانی شدن دارند.
علائم خطر (ABCDE):
- A (Asymmetry): عدم تقارن.
- B (Border): حاشیه نامنظم.
- C (Color): تغییر یا چندرنگی.
- D (Diameter): قطر بیش از ۶ میلیمتر.
- E (Evolution): تغییر در اندازه، رنگ یا شکل.
درمان و مراقبت:
- بررسی خالها توسط متخصص پوست برای تشخیص خالهای مشکوک به ملانوما.
- برداشتن خال با جراحی در صورت نیاز.
________________________________________
پرمویی (هیرسوتیسم - Hirsutism)
تعریف:
رشد بیش از حد و غیرطبیعی موهای ضخیم در زنان، به ویژه در نواحی مردانه مثل صورت، قفسه سینه، و پشت.
علل:
- سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS): شایعترین علت.
- افزایش هورمونهای آندروژن: ناشی از مشکلات غدد فوق کلیوی یا تخمدان.
- داروها: مثل استروئیدها یا دانازول.
درمان:
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن برای تنظیم هورمونها در PCOS.
- دارویی:
o داروهای ضدآندروژن (مثل اسپیرونولاکتون).
o قرصهای ضدبارداری برای تنظیم هورمونها.
- حذف مو:
o لیزر یا الکترولیز برای از بین بردن دائمی مو.
o کرمهای موضعی مثل افلورنیثین برای کاهش رشد مو.
________________________________________
مولوسکوم کنتاژیوزوم (Molluscum Contagiosum)
تعریف:
عفونت ویروسی خوشخیم پوست که توسط ویروس پوکس ایجاد میشود و معمولاً در کودکان دیده میشود.
علائم:
- ضایعات گنبدی کوچک با مرکز فرورفته.
- گاهی خارش یا تحریک خفیف.
درمان:
- کرایوتراپی (فریز کردن ضایعات).
- خراشیدن ضایعات با ابزار پزشکی.
- داروهای موضعی (مثل پودوفیلین یا اسید سالیسیلیک).
________________________________________
زگیل (Warts)
تعریف:
زگیلها ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) هستند و میتوانند در نقاط مختلف بدن ایجاد شوند.
انواع:
- زگیل معمولی.
- زگیل تناسلی.
- زگیل کف پا.
درمان:
- موضعی:
o اسید سالیسیلیک برای لایهبرداری.
- کرایوتراپی:
o انجماد با نیتروژن مایع.
- لیزر درمانی:
o برای موارد مقاوم.
- داروهای ایمونوتراپی:
o تحریک سیستم ایمنی برای مقابله با زگیل.
________________________________________
بیماریهای قارچی پوست
تعریف:
عفونتهای قارچی سطحی ناشی از انواع مختلف قارچها که میتوانند مو، ناخن، و پوست را درگیر کنند.
انواع:
- تینیا (Tinea): شامل تینیا کپیتیس (پوست سر)، تینیا کروریس (کشاله ران)، و تینیا ورسیکالر.
- کاندیدیازیس: عفونتهای قارچی ناشی از کاندیدا.
درمان:
- موضعی: کرمهای ضدقارچ مانند کلوتریمازول یا تربینافین.
- خوراکی: در موارد شدید، مثل ایتراکونازول یا فلوکونازول.
________________________________________
درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis)
تعریف:
التهاب مزمن پوست، به خصوص در مناطقی که غدد چربی فعال هستند (مثل پوست سر، ابروها، و صورت).
علائم:
• شورهسر.
• پوستههای زرد یا سفید.
درمان:
• شامپوهای ضدقارچ (مثل کتوکونازول).
• کورتیکواستروئیدهای ملایم.
• مرطوبکنندهها برای کاهش خشکی.
________________________________________
سرطانهای پوستی
تعریف:
شامل ملانوما و کارسینومهای سل بازال و سل سنگفرشی.
علائم:
• تغییرات در خالها (رنگ، اندازه، یا شکل).
• زخمهای غیرقابلبهبود یا خونریزیکننده.
درمان:
• جراحی برای برداشتن توده.
• شیمیدرمانی یا پرتودرمانی در موارد پیشرفته.
________________________________________
لیکن پلان (Lichen Planus)
تعریف:
یک بیماری خودایمنی التهابی که پوست، مخاط دهان، و ناخنها را درگیر میکند.
علائم:
• ضایعات بنفش خارشدار.
• خطوط سفید در دهان (توریشکل).
درمان:
• کورتیکواستروئیدها.
• داروهای سرکوبکننده ایمنی.
________________________________________
اریتم مولتیفرم (Erythema Multiforme)
تعریف:
یک واکنش التهابی حاد که میتواند ناشی از عفونت (مثل HSV) یا مصرف دارو باشد.
علائم:
- ضایعات حلقوی و دایرهای با مرکز تیرهتر.
- گاهی همراه با تب و درد.
درمان:
- شناسایی و حذف عامل محرک.
- استروئیدهای خوراکی در موارد شدید.
________________________________________
تظاهرات عفونت HIV در پوست
ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) میتواند اثرات گستردهای بر پوست داشته باشد که ناشی از نقص سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به عفونتها، بیماریهای التهابی، و تومورهاست. این تظاهرات به مراحل مختلف بیماری HIV بستگی دارد.
دستهبندی تظاهرات پوستی HIV:
الف. عفونتهای پوستی مرتبط با HIV:
- عفونتهای ویروسی:
o تب خال (Herpes Simplex Virus): زخمهای دردناک و مکرر روی لبها، دهان، یا ناحیه تناسلی.
o زونا (Herpes Zoster): ضایعات تاولی در مسیر اعصاب.
o مولوسکوم کنتاژیوزوم: ضایعات گنبدی کوچک و براق که ممکن است گستردهتر از حد معمول باشد.
o زگیلهای تناسلی و پوستی (HPV): ممکن است شدیدتر و مقاومتر به درمان باشند.
- عفونتهای قارچی:
o کاندیدیازیس: عفونت قارچی دهان، زبان (برفک)، یا ناحیه تناسلی.
o تینیا (قارچهای پوستی): ضایعات پوستهپوسته روی پوست یا ناخنها.
o پیتیریازیس ورسیکالر: لکههای روشن یا تیره پوستی ناشی از مخمر Malassezia.
- عفونتهای باکتریایی:
o زرد زخم: زخمهای چرکی سطحی، معمولاً ناشی از استافیلوکوک یا استرپتوکوک.
o فولیکولیت: التهاب فولیکولهای مو، که میتواند با باکتری، قارچ یا ویروس ایجاد شود.
o باکتریومیومی: عفونتهای عمقی پوست که میتواند به زخمهای بزرگ منجر شود.
ب. تومورهای پوستی مرتبط با HIV:
- سارکوم کاپوزی:
o ضایعات بنفش تا قهوهای روی پوست، مخاط، یا اندامهای داخلی.
o یکی از شایعترین تومورها در بیماران HIV مثبت با کاهش شدید ایمنی است.
- لنفوم پوستی:
o پلاکهای قرمز یا بنفش که معمولاً همراه با تورم غدد لنفاوی هستند.
ج. بیماریهای التهابی و آلرژیک:
- پسوریازیس:
o ممکن است شدیدتر و گستردهتر باشد.
- درماتیت سبورئیک:
o پوستهریزی و التهاب در پوست سر، ابروها، و نواحی چرب صورت.
- اریتم مولتیفرم:
o واکنشهای التهابی پوستی ناشی از عفونت یا داروها.
درمان تظاهرات پوستی HIV:
- درمان بیماری زمینهای:
o درمان ضدویروسی (ART) برای کاهش بار ویروسی و تقویت سیستم ایمنی.
- درمان عفونتها و ضایعات پوستی:
o ضدقارچها، ضدویروسها، و آنتیبیوتیکها بر اساس نوع عفونت.
- مراقبت پوستی:
o مرطوبکنندهها و کرمهای استروئیدی برای کاهش التهاب.
________________________________________
پیتیریازیس روزه (Pityriasis Rosea)
تعریف:
پیتیریازیس روزه یک بیماری پوستی حاد و خودمحدودشونده است که با بثورات قرمز پوستهدار در تنه و اندامها مشخص میشود. این بیماری معمولاً به دلیل عفونت ویروسی (مانند هرپس ویروسهای انسانی 6 و 7) ایجاد میشود.
علائم:
- پلاک اولیه (Herald Patch):
o یک ضایعه بیضیشکل و قرمز با حاشیه پوستهدار که اولین نشانه بیماری است.
o معمولاً در تنه یا بالای بازو ظاهر میشود.
- بثورات ثانویه:
o ضایعات کوچکتر و بیضیشکل که به صورت الگوی "درخت کریسمس" در تنه پخش میشوند.
o ممکن است خارش داشته باشد.
- سایر علائم:
o خستگی، سردرد، یا تب خفیف در برخی بیماران.
تشخیص:
- بررسی بالینی: معمولاً بر اساس ظاهر و الگوی بثورات تشخیص داده میشود.
- تستهای تکمیلی: برای رد سایر بیماریها مانند پسوریازیس، سیفلیس یا قارچهای پوستی در صورت لزوم.
درمان:
- مراقبت حمایتی:
o بیماری خودبهخود در عرض 6-8 هفته بهبود مییابد.
o اجتناب از مواد تحریککننده و استفاده از لباسهای نخی.
- درمان خارش:
o آنتیهیستامینهای خوراکی یا کرمهای استروئیدی ضعیف.
- درمان موارد شدید:
o نوردرمانی یا ضدویروسها (مانند آسیکلوویر) در موارد نادر.
________________________________________
پسوریازیس (Psoriasis)
تعریف:
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث رشد بیش از حد سلولهای پوست و ایجاد پلاکهای قرمز با پوستههای نقرهای میشود. این بیماری اغلب متناوب است و بین دورههای بهبود و تشدید نوسان دارد.
انواع پسوریازیس:
- پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis):
o شایعترین نوع با پلاکهای قرمز و پوستهپوسته.
- پسوریازیس قطرهای (Guttate Psoriasis):
o ضایعات کوچک و قطرهای، معمولاً پس از عفونت استرپتوکوکی.
- پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis):
o ضایعات صاف و قرمز در چینهای بدن مانند زیر بغل یا کشاله ران.
- پسوریازیس پوسچولار (Pustular Psoriasis):
o ضایعات چرکی روی کف دست و پا یا به صورت گسترده.
- پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic Psoriasis):
o نوع شدید و نادر با قرمزی و پوستهریزی گسترده.
علائم:
- پلاکهای پوستی: نواحی قرمز با پوستههای ضخیم نقرهای.
- خارش یا درد: در نواحی درگیر.
- ناخنهای غیرطبیعی: تورفتگی یا ضخیم شدن ناخنها.
- آرتریت پسوریاتیک: التهاب مفاصل همراه با پسوریازیس در برخی بیماران.
علل و عوامل تشدیدکننده:
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی بیماری.
- عوامل محرک:
o استرس.
o عفونتها (مثلاً استرپتوکوکی).
o داروها (مثلاً بتابلوکرها).
o آسیب به پوست (پدیده کوبنر).
درمان پسوریازیس:
- درمان موضعی:
o کورتیکواستروئیدها: کاهش التهاب.
o آنالوگهای ویتامین D (کلسیتریول): کاهش رشد سلولهای پوستی.
o رتینوئیدها: کاهش ضخامت پلاکها.
- نوردرمانی:
o استفاده از اشعه UVB یا PUVA برای کنترل بیماری.
- درمان سیستمیک:
o متوترکسات یا سیکلوسپورین: برای موارد شدید.
o بیولوژیکها: داروهایی مانند اینفلکسیمب یا اتانرسپت برای مهار مسیرهای ایمنی خاص.
- مراقبت عمومی:
o مرطوب نگه داشتن پوست.
o اجتناب از عوامل تشدیدکننده مانند مصرف الکل یا سیگار.
عوارض:
- افزایش خطر بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت، و افسردگی.
- ناتوانی ناشی از آرتریت پسوریاتیک در موارد شدید.