بررسی کامل هایپرپیگمانتاسیون دور چشم (Periorbital Hyperpigmentation – POH)

هایپرپیگمانتاسیون دور چشم یا تیرگی اطراف چشم (Dark Eye Circles) یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که افراد با آن مواجه هستند. این وضعیت به واسطه تغییر رنگ پوست در اطراف چشم‌ها ایجاد می‌شود و اغلب به عنوان یک نگرانی زیبایی‌شناختی تلقی می‌شود. مقاله پیش‌رو به بررسی علمی دلایل بروز این مشکل، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی موجود پرداخته و راهکارهای کاربردی برای مدیریت آن ارائه می‌دهد.

مقدمه

تیرگی دور چشم در اثر عوامل متعددی از جمله ژنتیک، افزایش سن، عوامل محیطی و بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. این عارضه در زنان بیشتر از مردان و در افراد با پوست تیره‌تر نسبت به پوست روشن‌تر شایع است. در مطالعات انجام‌شده، شیوع POH در جمعیت هند تا ۳۰٪ تخمین زده شده است. این وضعیت با افزایش سن و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست و تجمع لیپیدها در این ناحیه تشدید می‌شود.

علل و عوامل ایجادکننده (Etiopathogenesis)

علل تیرگی دور چشم به دو دسته درونی (Intrinsic) و بیرونی (Extrinsic) تقسیم می‌شوند:

عوامل درونی

ژنتیک: 14 تا 53 درصد موارد تیرگی به عوامل ژنتیکی مرتبط است.
افزایش سن: کاهش تولید کلاژن و نازک شدن پوست.
رگ‌های خونی سطحی: نمایان‌تر شدن رگ‌های زیرپوستی به دلیل نازکی پوست.
تغییرات هورمونی: مانند افزایش ملانین در دوران بارداری یا قاعدگی.
بیماری‌های زمینه‌ای: مانند آلرژی‌ها، سینوزیت، کم‌خونی و آسم.

عوامل بیرونی

نور خورشید: افزایش تولید ملانین به واسطه آسیب اشعه UV.
آلودگی هوا: تولید رادیکال‌های آزاد و آسیب به پوست.
کم‌خوابی و استرس: افزایش اکسیداسیون و تیرگی پوست.
استعمال دخانیات و تغذیه نامناسب.

تشخیص تیرگی دور چشم

تشخیص درست علت تیرگی برای انتخاب درمان مناسب ضروری است. روش‌های متداول تشخیصی شامل موارد زیر است:

معاینه بالینی: بررسی تفاوت‌های رنگی پوست و تعیین نوع پیگمانتاسیون.
لامپ وود (Wood’s Lamp): تشخیص تفاوت‌های رنگ‌دانه‌ای اپیدرم و درم.
درموسکوپی: مشاهده الگوهای خاص پیگمانتاسیون مانند نقاط پراکنده یا شبکه‌های رنگی.
ولتراسونوگرافی: اندازه‌گیری ضخامت بافت و افتراق بین نوع عروقی و ساختاری.

انواع تیرگی دور چشم

پیگمانته (Pigmented): تیرگی قهوه‌ای که ناشی از افزایش ملانین است.
عروقی (Vascular): تیرگی آبی یا بنفش به دلیل نمایان شدن رگ‌ها.
ساختاری (Structural): سایه ناشی از آناتومی صورت.
ترکیبی (Mixed): ترکیب دو یا چند نوع فوق.

درمان تیرگی دور چشم
روش‌های غیر دارویی

خواب کافی (۷-۹ ساعت).
کاهش استرس از طریق تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن.
استفاده از کرم‌های ضد آفتاب و عینک UV.
حفظ رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و محدود کردن مصرف نمک.

عوامل موضعی (Topical Agents)

کوجیک اسید: مهار تیروزیناز و کاهش تولید ملانین.
آلفا-آربوتین: مهار فعالیت تیروزیناز و کاهش لک‌های پوستی.
ویتامین C: آنتی‌اکسیدانی قوی که تولید کلاژن را افزایش می‌دهد و از پوست در برابر آسیب‌های محیطی محافظت می‌کند.
ویتامین E: بهبود التهاب و افزایش نرمی پوست.
نیاسینامید: تسریع بازسازی سلولی و کاهش انتقال ملانوزوم.
رتینوئیدها: افزایش تولید کلاژن و کاهش پیگمانتاسیون.

آبرسان‌ها و پپتیدها

هیالورونیک اسید: آبرسانی عمیق و کاهش چین‌وچروک.
پپتیدها: تحریک سنتز کلاژن و بهبود بافت پوست.

روش‌های پزشکی و جراحی

پیلینگ شیمیایی: استفاده از اسیدهای ملایم مانند لاکتیک اسید برای کاهش پیگمانتاسیون.
لیزر درمانی: روش‌هایی مانند لیزر Nd:YAG برای کاهش ملانین و بهبود تیرگی.
مزوتراپی: تزریق موادی مانند ویتامین C یا هیالورونیک اسید برای روشن‌سازی.
میکرونیدلینگ: تحریک بازسازی پوست با ترکیب داروهای موضعی.
فیلرها: تزریق هیالورونیک اسید برای بهبود ساختار زیر چشم.
جراحی بلفاروپلاستی: اصلاح افتادگی پلک و بهبود ساختار ناحیه.

نتیجه‌گیری

هایپرپیگمانتاسیون دور چشم یک عارضه چندعاملی است که نیاز به رویکردی جامع برای درمان دارد. ترکیب روش‌های پیشگیرانه، عوامل موضعی و مداخلات پزشکی می‌تواند به بهبود قابل‌توجهی در ظاهر پوست منجر شود. با توجه به تنوع عوامل مؤثر، انتخاب درمان مناسب باید بر اساس نوع تیرگی، علت زمینه‌ای و نیازهای فردی انجام شود.

لینک مقاله:

https://journals.lww.com/pigi/fulltext/2024/11020/illuminating_the_shadows__an_insight_into.1.aspx